1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết, Dương Hiệu Xuân - Tướng Soái Cổ Đại Trung Hoa (Nhà xuất bản Thanh Niên 2002) Tập 1 trang 802: Chu Du đối với mọi người rất lễ phép, khiêm tốn... thường lấy đức để thu phục lòng người... nói Chu Du hẹp lượng, đố kỵ hiền tài, bị người khác khích cho tức lên mà chết, chỉ là lời lẽ của nhà văn, không đáng tin cậy.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Trần Văn Đức, Khổng Minh Gia Cát Lượng Đại Truyện (Nhà xuất bản Văn Hóa Thông tin 2003), trang 217: Theo "Tam quốc diễn nghĩa" tô vẽ, Chu Du lòng dạ nhỏ nhen luôn nghĩ cách hãm hại Gia Cát Lượng. Thực ra Chu Du trong lịch sử chẳng những là người bao dung, mà còn khiêm tốn nữa, lại rất chiếu cố với Gia Cát Lượng... Năm đó Chu Du 34 tuổi, về kinh nghiệm trên võ đài quốc tế và thực tế chiến trường, đều hơn hẳn Gia Cát Lượng mới 28 tuổi. Có thể tin rằng, trong chiến dịch này (Xích Bích), Gia Cát Lượng đã học tập ở hai vị tiền bối ưu tú (Chu Du và Lỗ Túc) khá nhiều điều bổ ích.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010), Tập 1, trang 6-8: Nói về Chu Du: Nhắc tới vị danh tướng Giang Đông, người ta thường nghĩ ngay đến câu chuyện “Ba lần chọc tức Chu Du”, là “Đã sinh Du sao còn sinh Lượng” và “Chu Du mẹo giỏi yên thiên hạ, đã mất phu nhân lại thiệt quân” v.v… Tiếc thay, đó là tiểu thuyết, không phải lịch sử, trong sử Gia Cát Lượng chưa từng chọc tức Chu Du. Và dù có chọc tức cũng không thể chết được. Vì sao vậy? Bởi vì Chu Du tính tình mạnh mẽ, hào phóng. Tam quốc chí nói Chu Du “khoan dung độ lượng”, tính tình phóng khoáng, rộng rãi, được người cùng thời đánh giá rất cao. Lưu Bị nói Chu Du “rất độ lượng”, Tưởng Cán nói “Du là người thanh lịch”. Thực tình lúc đó Chu Du không hề coi Gia Cát Lượng là địch thủ hàng đầu, vậy cớ gì phải ngầm hại! Ngược lại, Gia Cát Lượng, một người đức độ cao siêu lại được coi là “Ba lần chọc tức Chu Du”, được mô tả thành “kẻ tiểu nhân gian trá hiểm ác” (lời Hồ Thích), nghĩ xem, đau xót biết chừng nào! Chúng ta thấy, lịch sử xa cách chúng ta, có lúc xa cách đến như vậy.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Cha Du là Dị, làm Lạc Dương lệnh. (Chữ Hán: 父異，洛陽令)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Chú của Du là Thượng làm Thái thú Đan Dương. (Chữ Hán: 瑜從父尚為丹楊太守)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Tổ phụ là Cảnh, con Cảnh là Trung, đều làm quan Thái úy nhà Hán. (Chữ Hán: 從祖父景，景子忠，皆為漢太尉)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Hán kỷ của Trương Phan chép: Cha Cảnh là Vinh, đời Chương đế-Hoà đế làm Thượng thư lệnh. (Chữ Hán: 張璠《漢紀》曰：景父榮，章、和世為尚書令)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Chu Du tự Công Cẩn, người huyện Thư quận Lư Giang. (Chữ Hán: 周瑜字公瑾，廬江舒人也)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Du cao lớn cường tráng có tư nhan. (Chữ Hán: 瑜長壯有姿貌)
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Du còn trẻ đã rất hiểu âm nhạc, dù sau khi uống ba chén rượu, có người đánh sai một nốt nhạc, Du tất biết ngay, cho nên người bấy giờ có câu rằng: “Khúc nhạc lỡ sai, Chu lang ngoảnh lại.”. (Chữ Hán: 瑜少精意於音樂。雖三爵之後，其有闕誤。瑜必知之，知之必顧，故時人謠曰：「曲有誤，周郎顧。」)
↑ Theo lời của mẹ Tôn Sách trong Giang biểu truyện của Ngu Phổ thì Chu Du sinh sau Tôn Sách một tháng.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Tôn Kiên hưng nghĩa binh đánh Đổng Trác, dời gia quyến đến huyện Thư. Con của Kiên là Sách cùng bằng tuổi với Du, kết bạn thân thiết. (Chữ Hán: 孫堅與義兵討董卓，徙家於舒。堅子策與瑜同年，獨相友善)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Du nhường gian nhà phía Nam cho Sách làm chỗ trọ, lại lên nhà lạy mẹ Sách, có đồ đạc gì cùng dùng chung. (Chữ Hán: 瑜推道南大宅以舍策，升堂拜母，有無通共)
↑ Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết, Dương Hiệu Xuân - Tướng Soái Cổ Đại Trung Hoa (Nhà xuất bản Thanh Niên 2002) Tập 1 trang 787, 788
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Chú của Du là Thượng làm Thái thú Đan Dương, Du thường đến chơi. Gặp lúc Sách sắp sang sông về Đông, tới Lịch Dương, bèn viết thư cho Du, Du đem binh đến nghênh đón Sách. Sách rất mừng nói: “Ta gặp được ông, việc của ta ắt xong”. (Chữ Hán: 瑜從父尚為丹楊太守，瑜往省之。會策將東渡，到歷陽，馳書報瑜，瑜將兵迎策。策大喜曰：「吾得卿。諧也。」)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Rồi theo đi đánh Hoành Giang-Đương Lợi, đều lấy được. Lại qua sông đánh Mạt Lăng, phá Trích Dung-Tiết Lễ, vòng sang đánh Hồ Thục-Giang Thừa, tiến vào Khúc A, Lưu Do phải bỏ chạy, lúc ấy quân của Sách đã có đến mấy vạn. (Chữ Hán: 遂從攻橫江、當利，皆拔之。乃渡江擊秣陵，破笮融、薛禮。轉下湖孰、江乘，進入曲阿。劉繇奔走，而策之眾已數萬矣)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Sách nhân đó bảo Du rằng: “Ta dùng quân số này đủ để lấy Ngô Hội, bình Sơn Việt, ông hãy về trấn Đan Dương.” Du bèn quay về. (Chữ Hán: 因謂瑜曰：「吾以此眾取吳會平山越已足。卿還鎮丹楊。」瑜還)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Ít lâu sau, Viên Thuật phái em họ là Dận tới thay Thượng làm Thái thú, Du và Thượng cùng về Thọ Xuân. (Chữ Hán: 頃之，袁術遣從弟胤代尚為太守，而瑜與尚俱還壽春)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Thuật muốn lấy Du làm tướng, Du xem chừng Thuật sau này không làm nên trò trống gì, mới cố xin làm trưởng huyện Cư Sào, muốn nhờ đó quay về phía đông, Thuật nghe theo. (Chữ Hán: 術欲以瑜為將，瑜觀術終無所成，故求為居巢長，欲假塗東歸，術聽之)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Lỗ Túc truyện: Bấy giờ thiên hạ đã loạn, Túc không lo việc nhà, chỉ phân chia tiền của, bán bỏ ruộng đất để cấp chẩn cho người nghèo cùng, giao kết với kẻ sĩ, rất được lòng người trong thôn ấp. Chu Du làm Cư Sào Trưởng, đem mấy trăm người cố qua thăm Túc, và xin lương tiền. Nhà Túc có hai vựa lúa, mỗi vựa có ba nghìn hộc, Túc bèn đem một vựa trao cho Du, do đó Du thêm coi trọng Túc, bèn giao kết với nhau, làm bạn Kiều, Trát. (Chữ Hán: 家富於財，性好施與，爾時天下已亂，肅不治家事，大散財貨，摽賣田地，以賑窮弊結士為務，甚得鄉邑歡心。周瑜為居巢長，將數百人故過候肅，並求資糧。肅家有兩囷米，各三千斛。肅乃指一囷與周瑜，瑜益知其奇也。遂相親結，定僑、札之分)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Du từ Cư Sào quay về Ngô quận. Năm ấy, là năm Kiến An thứ ba. (Chữ Hán: 遂自居巢還吳。是歲，建安三年也)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Lỗ Túc truyện: Viên Thuật nghe danh Túc, liền cho làm Đông Thành Trưởng. Túc thấy Thuật không có phép tắc, không đủ cùng mưu việc, bèn đem hơn trăm người già yếu, người trẻ hào hiệp đi về phía nam, đến Cư Sào gặp Du. Lúc Du vượt sông về phía đông, nhân đó cùng đi. (Chữ Hán: 袁術聞其名，就署東城長。肅見術無綱紀，不足與立事，乃攜老弱將輕俠少年百餘人，南到居巢就瑜。瑜之東渡，因與同行)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Sách thân đến đón Du, trao cho chức Kiện uy trung lang tướng, lập tức cấp cho hai ngàn bộ binh, năm mươi kỵ binh. (Chữ Hán: 策親自迎瑜，授建威中郎將，即與兵二千人，騎五十匹)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Sách lại cấp cho Du một toán quân nhạc, sửa sang nhà cửa, ban tặng cho nhiều thứ khác. Sách hạ lệnh rằng: “Chu Công Cẩn anh tuấn có tài lạ, cùng với Cô là bạn hữu từ thủa còn để chỏm, thân như cốt nhục. Lúc trước ở Đan Dương, phát binh cùng với thuyền tải lương giúp ta lập nên đại sự, luận ơn đức để bồi đáp công lao, như thế cũng chưa đủ để báo đáp vậy.” (Chữ Hán: 策又給瑜鼓吹，為治館舍，贈賜莫與為比。策令曰：「周公瑾英俊異才，與孤有總角之好，骨肉之分。如前在丹楊，發眾及船糧以濟大事，論德酬功，此未足以報者也。」)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Năm ấy Du hai mươi bốn tuổi, người ở Ngô quận đều gọi Du là Chu lang. (Chữ Hán: 瑜時年二十四，吳中皆呼為周郎)
↑ Theo cách tính của người Á Đông thì lúc đó Chu Du 24 tuổi, còn tính theo cách người Tây Phương thì 23 tuổi.
↑ Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 754
↑ Huyện Xuân Cốc phía tây bắc huyện Phồn Xương, tỉnh An Huy hiện nay
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Sách muốn chiếm châu Kinh, mới lấy Du làm Trung hộ quân, lĩnh chức Thái thú Giang Hạ. (Chữ Hán: 頃之，策欲取荊州，以瑜為中護軍，領導江夏太守)
↑ Chức Thái thú Giang Hạ chỉ có nghĩa tượng trưng vì quận Giang Hạ vẫn đang trong tay Hoàng Tổ
1 2 3 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 1, Tôn Phá Lỗ Thảo Nghịch truyện - Truyện Thảo Nghịch Tướng quân Tôn Sách.
↑ Lê Đông Phương, sách đã dẫn, tr 152. Trước kia Tôn Sách dưới quyền Viên Thuật, Thuật sai Sách đi đánh Lư Giang, hẹn đánh được sẽ cho làm Thái thú quận đó. Nhưng khi Tôn Sách đánh chiếm được quận Lư Giang từ tay Lục Khang (người cùng họ với Lục Tốn sau này), thì Viên Thuật nuốt lời hứa, cho Lưu Huân làm Thái thú. Sau việc Lưu Huân chặn giết Trương Huân và Dương Hoằng, Tôn Sách càng thêm thù Lưu Huân.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Giang Biểu truyện chép: Sách coi dung nhan xong đùa cợt Du rằng: “Hai cô con gái của Kiều Công tuy phải loạn ly, nhưng được hai người chúng ta, tưởng cũng đủ vui sướng vậy. (Chữ Hán: 《江表傳》曰：策從容戲瑜曰：「橋公二女雖流離，得吾二人作婿，亦足為歡。」)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Bấy giờ gặp được hai người con gái của Kiều Công, đều là bậc quốc sắc cả, Sách cưới Đại Kiều, Du cưới Tiểu Kiều. (Chữ Hán: 時得橋公兩女，皆國色也。策自納大橋，瑜納小橋)
1 2 3 4 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Lại tiến đến Tầm Dương, phá Lưu Huân, đánh dẹp ở Giang Hạ, rồi quay binh về bình định Dự Chương-Lư Lăng, lưu Du ở lại trấn thủ Ba Khâu. (Chữ Hán: 復近尋陽，破劉勳，討江夏，還定豫章、廬陵，留鎮巴丘)
↑ Quận Lư Lăng do Tôn Sách tách một phần quận Dự Chương ra thành lập mới
↑ Thích khách là người nhà Thái thú Ngô Quận Hứa Cống. Cống lén dâng biểu cho Hiến Đế (trong tay Tào Tháo) mưu hại Tôn Sách, Sách xử tử Cống. Tam quốc chí chép rằng môn khách của Cống trốn ra bờ sông, sau gặp Sách cưỡi ngựa qua đấy, đâm Sách trọng thương. Giang biểu truyện lại chép Tôn Sách cưỡi ngựa đi săn, bị 3 người môn khách của Hứa Cống phục kích bắn tên trúng vào má.Ngô lịch viết: Sách bị thương ở mặt, thầy thuốc bảo phải tĩnh dưỡng, Sách lấy gương soi rồi đập bàn hét lên "Mặt thế này, còn lập công danh được sao?", vết thương vỡ ra, đến đêm thì chết.
↑ Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 790
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Năm thứ năm, Sách mất, Quyền nắm giữ chính sự. Du đưa binh tới dự tang, rồi ở lại Ngô quận, làm Trung hộ quân cùng với Trưởng sử Trương Chiêu chung sức chấp chưởng chính sự. (Chữ Hán: 五年，策薨。權統事。瑜將兵赴喪，遂留吳，以中護軍與長史張昭共掌眾事)
↑ Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010) Tập 2, trang 170
↑ Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010) Tập 2, trang 172-174
↑ Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010) Tập 2, trang 172
↑ Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010) Tập 2, trang 175, 176
↑ Tào Tháo nắm Hán Hiến Đế trong tay, mượn danh thiên tử để hạ chiếu thư.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Giang Biểu truyện chép: Tào Công mới phá được Viên Thiệu, binh lực ngày một thịnh, năm Kiến An thứ bảy, hạ chiếu thư yêu cầu Quyền gửi con tin. Quyền triệu tập quần thần thương nghị, bọn Trương Chiêu-Tần Tùng đều do dự không quyết, bản ý Quyền không muốn gửi con tin, bèn dẫn riêng Du đến trước mặt mẫu thân bàn định. (Chữ Hán: 《江表傳》曰：曹公新破袁紹，兵威日盛，建安七年，下書責權質任子。權召群臣會議，張昭、秦松等猶豫不能決，權意不欲遣質，乃獨將瑜詣母前定議)
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Du nói: “Xưa kia nước Sở ban đầu được phong ở một góc Kinh Sơn, đất đai chỉ chừng trăm dặm, người kế tự là bậc hiền tài, khai đất mở cõi, gây dựng cơ nghiệp ở đất Dĩnh, rồi chiếm cứ vùng Kinh Dương, kéo đến tận Nam Hải, cơ nghiệp truyền đời, đã hơn chín trăm năm. Nay tướng quân lên nối nghiệp cha anh, kiêm gồm dân chúng ở sáu quận, binh mạnh lương nhiều, tướng sĩ theo lệnh, đào núi thì lấy được đồng, nấu nước biển làm được muối, trong cõi giàu có, lòng dân không loạn, ta căng buồm bơi thuyền, sớm đi tối đến, quân sĩ dũng mãnh, hướng về đâu là không ai chống được, có gì bức bách, mà phải gửi con làm tin? Một khi đã gửi con tin vào triều, chẳng thể không cùng với họ Tào cứu giúp lẫn nhau, đã cứu giúp lẫn nhan, thì lúc có mệnh triệu chẳng thể không đến, thế là bị người ta kiềm chế vậy. Ngôi cao bất quá được một tước hầu, quân tuỳ tùng hơn chục người, xe mấy cỗ, ngựa vài đôi, há có thể ngoảnh mặt về nam xưng cô được nữa chăng? Chẳng bằng không chịu để người ta sai khiến, nên quyền biến từ quan. Nếu họ Tào có thể giương cao chính nghĩa để chấp chính thiên hạ, tướng quân hãy theo về cũng chưa muộn. Nếu họ mưu toan gây loạn, việc binh như lửa cháy, chẳng nên để mình bị thiêu được. Tướng quân nên gắng sức kháng cự, để đợi mệnh trời, sao phải đưa gửi con tin làm chi!” (Chữ Hán: 瑜曰：「昔楚國初封於荊山之側，不滿百里之地，繼嗣賢能，廣土開境，立基於郢，遂據荊楊，至於南海，傳業延祚，九百餘年。今將軍承父兄餘資，兼六郡之眾，兵精糧多，將士用命，鑄山為銅，煮海為鹽，境內富饒，人不思亂，汎舟舉帆，朝發夕到，士風勁勇，所向無敵，有何偪迫，而欲送質？質一入，不得不與曹氏相首尾，與相首尾，則命召不得不往，便見制於人也。極不過一侯印，僕從十餘人，車數乘，馬數匹，豈與南面稱孤同哉？不如勿遣，徐觀其變。若曹氏能率義以正天下，將軍事之未晚。若圖為暴亂，兵猶火也，不戢將自焚。將軍韜勇抗威，以待天命，何送質之有！」)
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Mẹ Quyền nói: “Lời bàn của Công Cẩn đúng lắm. Công Cẩn cùng với Bá Phù cùng tuổi, nhỏ hơn một tháng, ta coi như con ta, mày phải thờ như anh trai vậy.” Quyền bèn không đưa con đến làm tin. (Chữ Hán: 權母曰：「公瑾議是也。公瑾與伯符同年，小一月耳，我視之如子也，汝其兄事之。」遂不送質)
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Năm thứ mười một, Du đốc suất bọn Tôn Du đánh dẹp hai đồn Ma-Bảo, chém bêu đầu bọn thủ lĩnh, bắt sống hơn vạn người, rồi quay về phòng bị Cung Đình. Giang Hạ Thái thú Hoàng Tổ phái tướng là Đặng Long đem mấy ngàn binh xâm nhập Sài Tang, Du đem binh truy kích, bắt sống Đặng Long đưa về Ngô quận. (Chữ Hán: 十一年，督孫瑜等討麻、保二屯，梟其渠帥，囚俘萬餘口，還備（官亭）。江夏太守黃祖遣將鄧龍將兵數千人入柴桑，瑜追討擊，生虜龍送吳)
↑ Đây là lần thứ 3 quân họ Tôn đánh Hoàng Tổ ở Giang Hạ. Lần thứ nhất thất bại, Tôn Kiên tử trận. Lần thứ hai, Tôn Sách thắng trận nhưng không giết được Hoàng Tổ, cũng không chiếm được Giang Hạ.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Năm Kiến An thứ mười ba mùa xuân, Quyền chinh phạt Giang Hạ, Du được làm Tiền bộ đại đốc. (Chữ Hán: 十三年春，權討江夏，瑜為前部大督)
1 2 Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 758
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: tháng 9 năm ấy, Tào công thâm nhập Kinh châu, Lưu Tông dẫn chúng ra hàng, Tào công thu được hết thuỷ quân, thuyền bè và mấy chục vạn quân bộ, tướng sĩ hay tin đều kinh hãi. Quyền mời quần hạ đến, hỏi kế sách. Hết thảy kẻ bàn luận đều nói: “Tào công là kẻ sài lang, nhưng giả danh là tướng nhà Hán, ép thiên tử để chinh phạt bốn phương, nói là làm việc vì triều đình, nay chúng ta chống cự lại, là việc chẳng thuận lẽ. Vả lại cái ưu thế lớn của tướng quân, có thể lấy đó để cự với Tháo, là Trường Giang vậy. Nay Tháo lấy được Kinh Châu, chiếm hết đất ấy, nắm giữ được thuỷ quân của Lưu Biểu, chiến hạm che kín mặt sông, có đến mấy nghìn chiếc, toàn bộ quân Tháo men theo sông, kiêm gồm bộ binh, thuỷ lục cùng tràn xuống, thế là cái hiểm của Trường Giang, địch đã chia sẻ cùng với chúng ta vậy. Mà thế lực đông ít khác nhau, chẳng cần phải bàn đến nữa. Ngu ý cho rằng đại kế chẳng gì bằng nghênh đón Tháo.” (Chữ Hán: 其年九月，曹公入荊州，劉琮舉眾降，曹公得其水軍，船步兵數十萬，將士聞之皆恐。權延見群下，問以計策。議者咸曰：「曹公豺虎也，然託名漢相，挾天子以征四方，動以朝廷為辭，今日拒之，事更不順，且將軍大勢可以拒操者，長江也。今操得荊州，奄有其地。劉表治水軍，蒙沖鬥艦，乃以千數，操悉浮以沿江，兼有步兵，水陸俱下。此為長江之險，已與我共之矣。而勢力眾寡，又不可論。愚謂大計不如迎之。」)
1 2 3 4 5 6 7 8 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Du nói: “Không đúng. Tháo tuy giả danh là tướng nhà Hán, kỳ thật là giặc nhà Hán vậy. Tướng quân là bậc thần vũ hùng tài, kiêm quản cơ nghiệp của cha anh, chiếm cứ Giang Đông, đất đai vuông mấy ngàn dặm, binh mạnh đủ dùng, kẻ anh hùng vui nghiệp, còn phải tung hoành thiên hạ, vì nhà Hán trừ đứa bạo tàn diệt bỏ kẻ ô uế. Huống chi Tháo tự đem cái chết đến, mà lại ưng chịu nghênh đón y sao? Tôi xin vì tướng quân mà trù tính: Nay ví như đất Bắc đã yên, Tháo trong bụng không có gì phải lo lắng, có thể phí phạm ngày giờ để lâu không xong việc, đến tranh giành ở đất ngoài, đâu đã dễ tranh thắng phụ với chúng ta bằng thuyền chiến đây? Nay đất Bắc đã không yên bình, hơn nữa Mã Siêu-Hàn Toại còn ở cửa ngõ phía Tây, là mối lo sau lưng Tháo vậy. Lại cởi bỏ yên ngựa, khua động mái chèo, cùng với Ngô Việt đua tranh, vốn chẳng phải là sở trường của quân Trung Quốc. Lai nữa là hiện nay trời rất lạnh, ngựa không có cỏ khô ăn, binh sĩ Trung Quốc ruổi ngựa lặn lội đến nơi sông hồ, không quen thuỷ thổ, tất sẽ sinh bệnh tật. Bốn điều ấy, chính là mối lo lắng của kẻ dùng binh vậy, thế mà Tháo vẫn mạo hiểm hành binh. Tướng quân bắt được Tháo, xong việc là ở hôm nay vậy. Du này xin được cấp ba vạn tinh binh, tiến đến đóng giữ Hạ Khẩu, bảo đảm sẽ vì tướng quân mà phá tan quân giặc.” Quyền nói: “Lão tặc muốn phế Hán tự lập đã lâu rồi, còn uý kỵ có hai nhà họ Viên, Lã Bố-Lưu Biểu và cô này thôi. Nay mấy kẻ anh hùng kia đã bị diệt, duy có cô vẫn còn đây, cô cùng với lão tặc, thế chẳng cùng đứng. Ngươi nói nên đánh, rất hợp ý cô, ấy thực là trời đem ngươi đến cho ta vậy.” Chữ Hán: 瑜曰：「不然。操雖託名漢相，其實漢賊也。將軍以神武雄才，兼仗父兄之烈，割據江東，地方數千里，兵精足用，英雄樂業，尚當橫行天下，為漢家除殘去穢。況操自送死，而可迎之耶？請為將軍籌之：今使北土已安，操無內憂，能曠日持久，來爭疆場，又能與我校勝負於船楫，（可）乎？今北土既未平安，加馬超、韓遂尚在關西，為操後患。且捨鞍馬，仗舟揖，與吳越爭衡，本非中國所長。又今盛寒，馬無蒿草。驅中國士眾遠涉江湖之間不習水土，必生疾病。此數四者，用兵之患也，而操皆冒行之。將軍擒操，宜在今日。瑜請得精兵三萬人，進住夏口，保為將軍破之。」 權曰：「老賊欲廢漢自立久矣，陡忌二袁、呂布、劉表與孤耳。今數雄已滅，惟孤尚存，孤與老賊，勢不兩立。君言當擊，甚與孤合，此天以君授孤也。」
↑ Ngu Phổ, Giang Biểu truyện: Quyền chụp thanh đao phạt đứt góc bàn ở trước mặt nói: "Chư tướng còn ai dám nói đến việc đón rước Tháo, sẽ giống như cái bàn này!" Chữ Hán: 權拔刀斫前奏案曰：「諸將吏敢復有言當迎操者，與此案同！」
1 2 3 4 5 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Đến đêm tan hội, Du vào gặp Quyền nói: “Mọi người thấy thư của Tháo, nói rằng quân thuỷ bộ có tám mươi vạn, đều kinh sợ mất vía, chẳng suy xét rõ thực hư, đưa ra lời bàn luận như thế, thật là vô vị vậy. Nay cứ thật mà tính, số người Trung Quốc đem theo, bất quá chừng mười lăm mười sáu vạn, vả lại quân ấy đã mệt mỏi rồi, quân số thu được của Biểu, nhiều lắm cũng chỉ bảy tám vạn thôi, nhưng còn mang lòng nghi hoặc. Lấy đám quân lính mỏi mệt, chế ngự số đông quân sĩ hồ nghi, binh kia dẫu có đông, chẳng có gì phải sợ. Có được năm vạn binh, là đủ để khắc chế địch rồi, xin tướng quân chớ lo lắng.” Quyền vỗ vào vai Du nói: “Công Cẩn, khanh nói như thế, rất hợp với bụng cô. Những kẻ như Tử Bố-Văn Biểu, đều chỉ nghĩ đến vợ con, để ta phải ôm mối lo, khiến ta rất thất vọng, chỉ có khanh cùng Tử Kính và cô là cùng ý mà thôi, thật là trời đem hai người bọn khanh tới giúp cô vậy. Nhưng năm vạn quân thì khó mà tập hợp ngay được, giờ đã tuyển được ba vạn người, thuyền lương chiến cụ đều đủ cả, khanh hãy cùng với Tử Kính-Trình công cứ thiện tiện khởi hành trước, cô sẽ dẫn mọi người theo sau ngay, chở theo nhiều tư trang lương thảo, để làm hậu viện cho khanh. Khanh có thể hoàn toàn tự tin mà hành sự, lỡ ra gặp chuyện bất như ý, cứ yên trí quay lại với cô, cô sẽ cùng Mạnh Đức quyết chiến.” Chữ Hán: 及會罷之夜，瑜請見曰：「諸人徒見操書，言水步八十萬，而各恐懾，不復料其虛實，便開此議，甚無謂也。今以實校之，彼所將中國人，不過十五六萬，且軍已久疲，所得表眾，亦極七八萬耳，尚懷狐疑。夫以疲病之卒，御狐疑之眾，眾數雖多，甚未足畏。得精兵五萬，自足制之，原將軍勿慮。」權撫背曰：「公瑾，卿言至此，甚合孤心。子布、文表諸人，各顧妻子，挾持私慮，深失所望，獨卿與子敬與孤同耳，此天以卿二人讚孤也。五萬兵難卒合，已選三萬人，船糧戰具俱辦，卿與子敬、程公便在前發，孤當續發人眾，多載資糧，為卿後援。卿能辦之者誠決，邂逅不如意，便還就孤，孤當與孟德決之。」臣松之以為建計拒曹公，實始魯肅。於時周瑜使鄱陽，肅勸權呼瑜，瑜使鄱陽還，但與肅闇同，故能共成大勳。本傳直云，權延見群下，問以計策，瑜擺撥眾人之議，獨言抗拒之計，了不云肅先有謀，殆為攘肅之善也
↑ Bùi Tùng Chi (chú giải), Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Thần Tùng Chi cho rằng khởi xướng cái kế cự Tào công, ban đầu thực bởi Lỗ Túc vậy. Vào lúc ấy Du còn ở Bà Dương, Túc khuyên Quyền gọi Du, Du từ Bà Dương trở về, chỉ là cùng với Túc không hẹn mà cùng ý, cho nên có thể nói là hai người cùng lập được đại công. Bản truyện nói ngay rằng, Quyền mời quần hạ đến, hỏi kế sách, Du bác bỏ lời bàn của chúng nhân, một mình bày kế kháng cự địch, xong cũng chẳng bảo rằng Túc đã bầy mưu từ trước, sợ là đã bỏ mất đi cái khéo của Túc vậy. Chữ Hán: 臣松之以為建計拒曹公，實始魯肅。於時周瑜使鄱陽，肅勸權呼瑜，瑜使鄱陽還，但與肅闇同，故能共成大勳。本傳直云，權延見群下，問以計策，瑜擺撥眾人之議，獨言抗拒之計，了不云肅先有謀，殆為攘肅之善也
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngụy thư, Vũ Đế kỷ, Trần Tư Vương Tào Thực truyện: Trận Xích Bích diễn ra năm 207, Đồng Tước đài (銅雀臺) được xây dựng vào mùa đông năm 210 (năm Kiến An thứ 15), bài Đồng Tước đài phú của Tào Thực lại được viết vào năm 212 (hai năm sau khi công trình hoàn thành). Như vậy Gia Cát Lượng không thể biết được bài phú viết sau đó 5 năm.
↑ Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010), Tập 1, trang 188.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư - Tiên Chủ truyện: Tiên chủ vứt vợ con, cùng Gia Cát Lượng, Trương Phi, Triệu Vân cùng mấy chục tên khinh kỵ ra đi, Tào công thu được dân chúng và nhiều trang bị nặng.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư - Triệu Vân truyện: Tiên chủ bị Tào công bức ở cầu Trường Bản, Đương Dương, bỏ vợ con, chạy xuống phía nam.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư - Trương Phi truyện: Tiên chủ nghe tin Tào công đến, đã bỏ vợ con mà chạy, để Trương Phi và hai chục kỵ sĩ đi ở phía sau.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngụy thư 9 - Chư Hạ Hầu Tào truyện: Khi theo đi đánh Kinh Châu, truy đuổi Lưu Bị ở Trường Bản, bắt được xe truy trọng và hai con gái của Bị, thu gom được binh tốt tản mát của Bị. Lại tiến đến thu hàng Giang Lăng, rồi theo về Tiêu huyện. Năm Kiến An thứ mười lăm chết. Văn Đế lên tức vị, truy thụy cho (Tào) Thuần là Uy hầu.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Lỗ Túc truyện: Lưu Biểu chết, Túc đến nói rằng: “Kinh Sở liền kề với ta, dòng nước thuận lên phía bắc, ngoài liền dải với miền Giang Hán, trong bao bọc gò, có cái vững của thành vàng, đồng lầy vạn dặm, dân chúng giàu có, niếu chiếm lấy đất ấy, đấy là cái của cải của Đế vương vậy. Nay Biểu mới chết, hai người con vốn không hòa mục, các tướng trong quân lại đều mỗi người mỗi ý. Lại thêm Lưu Bị kiêu hùng, có hiềm khích với Tháo mà ở nhờ chỗ Biểu, Biểu ghét tài Bị mà không được dùng vậy. Nếu Bị hợp lòng với bên ấy, trên dưới cùng giúp, thì nên vỗ về, cùng kết thề ước; nếu có trái nghịch, nên chia rẽ mà đánh lấy để mưu việc lớn. Túc xin được vâng lệnh sang thăm hai con Biểu, nhân đó an ủi những người coi việc trong quân của bên ấy, cùng khuyên Bị vỗ về quân của Biểu, một lòng một ý, cùng chống Tào Tháo, Bị tất mừng mà vâng lệnh. Nếu bên ấy theo về, mới định được thiên hạ. Nay nếu không đến sớm, sợ rằng Tháo sẽ đến trước”. Quyền liền sai Túc đi. Đến Hạ Khẩu, nghe tin Tào Công đã hướng về Kinh Châu, đi gấp ngày đêm, kịp đến Nam Quận, lại nữa con Biểu là Tông đã hàng Tào Công, Bị kinh hoàng vội bỏ chạy, muốn vượt sông về phía nam. Túc bèn đi thẳng đón Bị, đến Trường Bản huyện Đương Dương, gặp với Bị, nói rõ lệnh của Quyền, đến lúc bày trận vững mạnh ở Giang Đông, khuyên Bị hợp sức với Quyền. Bị rất vui mừng. Bấy giờ Gia Cát Lượng đi theo với Bị, Túc bảo Lượng nói: “Ta là bạn của Tử Du” (Gia Cát Cẩn). Liền cùng giao kết. Bị bèn đến Hạ Khẩu, sai Lượng làm sứ giả đến chỗ Quyền.
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 2, Ngô Chủ truyện: Du, Phổ làm Tả, Hữu đô đốc, đều lĩnh vạn quân, cùng đi với Bị, gặp quân của Tào Công ở Xích Bích. (Chữ Hán: 瑜、普爲左右督，各領萬人，與備俱進，遇於赤壁)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 5, Gia Cát Lượng truyện: Lượng nói: "... cùng Lưu Dự Châu đồng tâm hiệp lực, tất phá được quân của Tháo vậy. Quân Tháo bị phá, ắt hẳn quay về Bắc, như vậy thế Kinh-Ngô sẽ cường, chân đỉnh hình thành. Cơ hội thành bại, là ở hôm nay vậy.” Quyền rất hài lòng, lập tức phái Chu Du-Trình Phổ, Lỗ Túc nắm ba vạn thủy quân, theo Lượng đến gặp Tiên chủ, cùng hợp sức cự Tào Công. (Chữ Hán: 亮曰：「... 與豫州協規同力，破操軍必矣。操軍破，必北還，如此則荊、吳之勢彊，鼎足之形成矣。成敗之機，在於今日。」權大悅，即遣周瑜、程普、魯肅等水軍三萬，隨亮詣先主，并力拒曹公)
1 2 3 Trần Văn Đức, Khổng Minh Gia Cát Lượng Đại Truyện (Nhà xuất bản Văn Hóa Thông tin 2003), trang 216-219.
↑ Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010), Tập 1, trang 194
1 2 Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010, Tập 1, trang 191-192
1 2 Bùi Tùng Chí chú giải Tam quốc chí - Thục Thư - Tiên Chủ truyện, trích Giang Biểu truyện
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Quyền bèn phái Du cùng với bọn Trình Phổ giúp đỡ Bị hợp lực chống Tào Công, đối địch nhau ở Xích Bích. Bấy giờ rất nhiều quân lính của Tào công bị bệnh, mới giao chiến một trận, Công thua binh thối lui, dẫn quân về Giang Bắc. Bọn Du ở bờ nam. Chữ Hán: 權遂遣瑜及程普等與備並力逆曹公，遇於赤壁。時曹公軍眾已有疾病，初一交戰，公軍敗退，引次江北。瑜等在南岸。
↑ Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc (Nhà xuất bản CAND 2010), Tập 1, trang 197
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Bộ tướng của Du là Hoàng Cái nói: “Nay địch đông ta ít, khó cầm giữ được lâu. Nhưng tôi quan sát thấy chiến thuyền của quân Tháo đầu đuôi liên tiếp nhau, có thể dùng kế hoả công để chúng phải bỏ chạy vậy.” Lập tức chọn lấy mấy chục chiến thuyền, che trùm kín mít, chứa đầy cỏ khô, trong tẩm dầu mỡ, ngoài dùng vải che kín, trên cắm cờ xí, trước hết gửi thư báo với Tào công, trá rằng muốn đến hàng. Chữ Hán: 瑜部將黃蓋曰：「今寇眾我寡，難與持久。然觀操軍船艦，首尾相接，可燒而走也。」乃取蒙沖鬥艦數十艘，實以薪草，膏油灌其中。裹以帷幕，上建牙旗，先書報曹公，欺以欲降。
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Cái lại chuẩn bị thuyền con để trốn, các thuyền lớn đều buộc chặt với nhau ở phía sau, sắp bày chỉnh tề hướng cả về phía trước. Quan binh sĩ tốt của Tào công đều ngoảnh cổ ngóng xem, chỉ trỏ nói là Cái đến hàng. Cái phóng đội thuyền tràn tới, đúng lúc ấy lửa bốc cao. Bấy giờ gió thổi rất mạnh, ngọn lửa bốc tới thiêu cháy doanh trại lớn ở trên bờ. Chốc lát, khói lửa mù trời, nhân mã bị thiêu đốt, chết chìm rất nhiều, quân Tào quay đầu chạy, kéo về giữ Nam quận. Chữ Hán: 又豫備走舸，各系大船後，因引次俱前。曹公軍吏士皆延頸觀望，指言蓋降。蓋放諸船，同時發火。時風盛猛，悉延燒岸上營落。頃之。煙炎張天，人馬燒溺死者甚眾，軍遂敗退，還保南郡。
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Giang Biểu truyện chép: Đến ngày giao chiến, Cái trước hết chọn lấy mười chiếc thuyền nhẹ, đem cỏ lau khô và củi nỏ chứa vào trong thuyền, tưới mỡ cá lên, dùng màn đỏ trùm kín lại, cắm cờ xí vẽ rồng làm hiệu ở trên thuyền. Lúc gió đông nam thổi mạnh, Cái cho mười thuyền chiến tiến về phía trước, đến giữa sông giương buồm lên, Cái giơ ngọn đuốc sáng trắng lên cao, sai quân lính đồng thanh kêu to rằng: “Hàng thì được yên!” Quân binh của Tháo đều ra khỏi quân doanh đứng ngây người mà xem. Còn cách quân bắc hơn hai dặm, đồng thời nổi lửa, lửa dữ gió mạnh, thuyền trôi vùn vụt như tên, bụi bay mù mịt, thiêu sạch chiến thuyền phương bắc, rồi kéo đến doanh trại ở ven bờ. Bọn Du cưỡi thuyền nhẹ theo ngay sau, trống thúc như sấm rền, quân bắc tan lở, Tào công lui quân trốn chạy. Chữ Hán: 《江表傳》曰：至戰日，蓋先取輕利艦十舫，載燥荻枯柴積其中，灌以魚膏，赤幔覆之，建旌旗龍幡於艦上。時東南風急，因以十艦最著前，中江舉帆，蓋舉火白諸校，使眾兵齊聲大叫曰：「降焉！」操軍人皆出營立觀。去北軍二里餘，同時發火，火烈風猛，往船如箭，飛埃絕爛，燒盡北船，延及岸邊營柴。瑜等率輕銳尋繼其後，雷鼓大進，北軍大壞，曹公退走。
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du truyện: Bị với bọn Du lại hợp sức truy kích. Tào công để bọn Tào Nhân trấn giữ thành Giang Lăng, còn mình theo lối tắt chạy về Bắc. Chữ Hán: 備與瑜等復共追。曹公留曹仁等守江陵城。逕自北歸。
1 2 Trần Văn Đức, Khổng Minh Gia Cát Lượng Đại Truyện (Nhà xuất bản Văn Hóa Thông tin, 2003), trang 217-218
1 2 3 4 5 6 7 8 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Buổi tiệc lớn đến lúc tàn, bọn Chiêu-Túc ra trước, chỉ còn mình Quyền và Bị ở lại nói chuyện, nhân nói đến ngôi thứ, Bị khen Du rằng: “Công Cẩn văn võ thao lược, là anh tài trong đám vạn người, xem người có khí độ rộng rãi như thế, sợ rằng chẳng làm kẻ bầy tôi tầm thường lâu vậy.” Du phá được quân Nguỵ, Tào công nói: “Cô chẳng xấu hổ vì chạy.” Sau lại gửi thư cho Quyền nói: “Chiến dịch Xích Bích, gặp lúc có dịch bệnh, Cô đốt thuyền rồi tự lui quân, thành thử Chu Du thu được cái hư danh ấy.” Cái oai danh của Du vang xa, cho nên Tào Công, Lưu Bị đều sợ mà gièm pha. (Chữ Hán: 大宴會敘別。昭、肅等先出，權獨與備留語，因言次，嘆瑜曰：「公瑾文武籌略，萬人之英，顧其器量廣大，恐不久為人臣耳。」瑜之破魏軍也，曹公曰：「孤不羞走。」後書與權曰：「赤壁之役，值有疾病，孤燒船自退，橫使周瑜虛獲此名。」瑜威聲遠著，故曹公、劉備咸欲疑譖之)
↑ Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết, Dương Hiệu Xuân - Tướng Soái Cổ Đại Trung Hoa (Nhà xuất bản Thanh Niên 2002) Tập 1 trang 803
↑ Dịch Trung Thiên, sách đã dẫn, tập 2, tr 395. Tác giả căn cứ theo Tư trị thông giám.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Du cùng với Trình Phổ lại tiến đến Nam Quận, cùng với tướng của Nhân đối trận, hai bên cách sông lớn cự nhau. (Chữ Hán: 瑜與程普又進南郡，與仁相對，各隔大江)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Binh còn chưa giao phong, Du liền phái Cam Ninh tiến chiếm Di Lăng. Nhân chia kỵ binh bao vây Ninh. Ninh cáo cấp với Du. Du dùng kế của Lã Mông, để Lăng Thống giữ hậu phương, đích thân cùng với Mông đến cứu Ninh. Ninh được giải vây, bèn qua sông đóng ở bờ Bắc sông, chuẩn bị hẹn ngày đại chiến. (Chữ Hán: 兵未交鋒 ，瑜即遣甘寧前據夷陵。仁分兵騎別攻圍寧。寧告急於瑜。瑜用呂蒙計，留淩統以守其後，身與蒙上救寧。)
1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Ngô lục chép: Bị bảo Du rằng: “Nhân giữ thành Giang Lăng, trong thành lương thảo rất nhiều, đủ để chống giữ. Tôi sai Trương Dực Đức dẫn một nghìn người đi theo ngài, ngài chia hai nghìn quân đi theo tôi, tôi theo dòng Hạ Thuỷ xuống cắt đứt hậu phương của Nhân, Nhân hay tin tôi đến tất bỏ chạy.” Du đưa thêm hai nghìn người cho Bị. (Chữ Hán: 《吳錄》曰：備謂瑜云：「仁守江陵城，城中糧多，足為疾害。使張益德將千人隨卿，卿分二千人追我，相為從夏水人截仁後，仁聞吾入必走。」瑜以二千人益之)
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Du thân chinh cưỡi ngựa đi trước trận, bỗng đâu bị cung tên bắn trúng sườn, bị thương rất nặng, phải lui về. Sau Nhân hay tin Du thụ thương phải nằm không đứng dậy được, liền đem binh đến bầy trận. Du bèn tự ngồi dậy, đi xem xét doanh quân, khích lệ binh sĩ. Nhân thấy thế lại lui về. (Chữ Hán: 瑜親跨馬擽陳，會流矢中右脅，瘡甚，便還。後仁聞瑜臥未起，勒兵就陳。瑜乃自興，案行軍營，激揚吏士，仁由是遂退。)
↑ Tam quốc chí - Ngụy thư - nhị Lý Tang Văn Lã Hứa Điển nhị Bàng Diêm truyện, Lý Thông truyện.
↑ Tam quốc chí - Ngụy thư - Trương Nhạc Vu Trương Từ truyện, Nhạc Tiến truyện.
↑ Tam quốc chí - Ngụy thư - nhị Lý Tang Văn Lã Hứa Điển nhị Bàng Diêm truyện, Văn Sính truyện.
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Quyền bái Du làm Thiên tướng quân, lĩnh chức Thái thú Nam Quận. Lấy các huyện Hạ Tuyển-Hán Xương-Lưu Dương-Châu Lăng cho làm phụng ấp, dinh sở đóng tại Giang Lăng. (Chữ Hán: 權拜瑜偏將軍，領南郡太守。以下雋、漢昌、劉陽、州陵為奉邑，屯據江陵。)
↑ Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 765
↑ Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Cán trở về, khen rằng Du tao nhã tột bực rộng lượng chí khí lớn, chẳng phải có thể dùng ngôn từ mà ly gián được. (Chữ Hán: 幹還，稱瑜雅量高致，非言辭所間)
1 2 3 4 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện: Ban đầu Du kết bạn với Sách, Thái phi lại yêu cầu Quyền cung phụng Du như anh trai. Bấy giờ Quyền còn chưa làm Tướng quân, chư tướng tân khách làm lễ cho phải phép, riêng Du tiến lên hành lễ hết sức cung kính, kẻ thuộc hạ cũng theo quy củ ấy. Du tính tình độ lượng rộng rãi, vì thế rất được lòng người, duy chỉ cùng với Trình Phổ bất hoà. Giang biểu truyện chép: Phổ vốn đã cao tuổi, mấy lần lấn át khinh thị Du. Du nhún mình với người dưới, nhất định không tranh giành. Về sau Phổ tự phải kính phục quý trọng Du, còn bảo với người khác rằng: “Ta giao tiếp với Chu Công Cẩn, như uống rượu nồng, chẳng biết say lúc nào nữa.” Người bấy giờ cho là Du khiêm nhường mà thu phục được người khác như thế. (Chữ Hán: 初瑜見友於策，太妃又使權以兄奉之。是時權位為將軍，諸將賓客為禮尚簡，而瑜獨先盡敬，便執臣節。性度恢廓，大率為得人，惟與程普不睦。〈《江表傳》曰：普頗以年長，數陵侮瑜。瑜折節容下，終不與校。普後自敬服而親重之，乃告人曰：「與周公瑾交，若飲醇醪，不覺自醉。」時人以其謙讓服人如此)
↑ Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết, Dương Hiệu Xuân - Tướng Soái Cổ Đại Trung Hoa (Nhà xuất bản Thanh Niên 2002) Tập 1 trang 802
↑ Thật ra Chu Du và Tiểu Kiều đã cưới được khoảng 10 năm.
↑ Thật ra Chu Du ăn mặc thế nào, Tô Đông Pha cũng không thể biết được. Ở đây nhà thơ muốn nói lên phong cách nho nhã của Chu Du.
↑ Dịch Trung Thiên, sách đã dẫn, tập 1, tr 409-412
